Khi bé dùng thuốc kháng sinh và sau đó có biểu hiện đi ngoài, nhiều phụ huynh băn khoăn “trẻ uống kháng sinh bị đi ngoài” là chuyện bình thường hay cần lo lắng”. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn.
1. Hiện tượng “trẻ uống kháng sinh bị đi ngoài” là gì?
Khi một đứa trẻ được bác sĩ kê đơn kháng sinh cho một nhiễm khuẩn nào đó, tác dụng phụ đi kèm thường gặp là rối loạn tiêu hóa. Cụ thể, trẻ uống kháng sinh bị đi ngoài là tình trạng bé đi đại tiện phân lỏng hoặc nhiều lần hơn sau khi bắt đầu dùng thuốc kháng sinh. Đó thường là biểu hiện của việc hệ vi sinh đường ruột bị ảnh hưởng, dẫn tới nhu động ruột tăng hoặc hấp thu kém.
Em bé bị đi ngoài khi sử dụng kháng sinh không phải tình trạng hiếm gặp
Nhiều phụ huynh khi thấy bé đang dùng kháng sinh và sau vài ngày bé trẻ uống kháng sinh bị đi ngoài, họ khó phân biệt được đâu là tác dụng phụ, đâu là nhiễm trùng mới hoặc vấn đề khác. Vì vậy việc hiểu rõ là rất quan trọng.
2. Vì sao trẻ uống kháng sinh bị đi ngoài?
2.1 Ảnh hưởng của kháng sinh lên hệ vi sinh đường ruột
Khi trẻ uống kháng sinh bị đi ngoài, một trong những nguyên nhân chính là kháng sinh đã tiêu diệt không chỉ vi khuẩn gây bệnh mà cả vi khuẩn có lợi trong ruột. Khi lợi khuẩn giảm, vi khuẩn gây hại có thể phát triển, thức ăn không được tiêu hóa tốt, dẫn tới phân lỏng, đầy hơi và đi ngoài nhiều.
2.2 Tác động trực tiếp của thuốc và cơ địa của trẻ
Trẻ nhỏ do hệ tiêu hóa, men tiêu hóa và vách ruột chưa trưởng thành nên dễ bị ảnh hưởng khi trẻ uống kháng sinh bị đi ngoài. Một số kháng sinh có tác dụng kích thích nhu động ruột hoặc làm thay đổi hấp thu nước ở ruột – đặc biệt làm bé đi ngoài nhiều lần.
2.3 Dị ứng hoặc không dung nạp thuốc hay tá dược
Cũng có trường hợp trẻ uống kháng sinh bị đi ngoài do phản ứng cơ địa với thuốc hoặc với tá dược (chất được thêm vào thuốc). Khi bé bị dị ứng nhẹ, biểu hiện có thể là đi ngoài lỏng hoặc phân có nhiều nước.
Em bé bị đi ngoài có thể do tá dược trong kháng sinh
2.4 Nhiễm khuẩn cơ hội hoặc Clostridium difficile
Sau khi kháng sinh được dùng, bé có thể bị nhiễm khuẩn cơ hội như C. difficile – đây là nguyên nhân khiến trẻ uống kháng sinh bị đi ngoài một cách nghiêm trọng và cần can thiệp y tế nhanh. Phân lỏng có thể kèm mùi hôi, số lần đi ngoài nhiều hơn bình thường.
3. Trẻ uống kháng sinh bị đi ngoài có nguy hiểm không?
3.1 Trường hợp nhẹ
Nếu tình trạng đi ngoài chỉ xuất hiện trong vòng 1–2 ngày, bé không sốt cao, vẫn ăn uống và bú tốt, tăng cân đều thì đây thường là phản ứng tạm thời của hệ tiêu hóa với thuốc. Lúc này, cha mẹ có thể yên tâm chăm sóc bé tại nhà bằng cách bù nước, duy trì chế độ ăn uống phù hợp và theo dõi thêm.
3.2 Trường hợp cần cảnh giác
– Bé đi ngoài quá nhiều lần trong ngày, phân lỏng như nước, kèm theo dấu hiệu sốt hoặc mệt mỏi rõ rệt – đây là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ mất nước và điện giải nghiêm trọng.
– Trẻ dưới 2 tuổi hoặc có sẵn các bệnh nền về tiêu hóa, miễn dịch… thường nhạy cảm hơn và dễ diễn tiến nặng nếu không được xử lý đúng cách.
– Nếu phân có máu, nhầy hoặc mùi bất thường (rất hôi, tanh) thì không nên tiếp tục theo dõi tại nhà mà cần đưa trẻ đi khám sớm.
Khi tình trạng đi ngoài kéo dài mà không được điều chỉnh đúng, hệ tiêu hóa của bé dễ bị tổn thương lâu dài, hấp thu dinh dưỡng kém, từ đó làm tăng nguy cơ suy dinh dưỡng, mất nước và các rối loạn liên quan. Việc thăm khám kịp thời và điều chỉnh thuốc nếu cần là vô cùng cần thiết.
4. Cách xử lý khi trẻ uống kháng sinh bị đi ngoài
4.1 Bù nước và điện giải
Khi bé trẻ uống kháng sinh bị đi ngoài, việc đầu tiên bạn cần là đảm bảo bé không mất nước. Cho bé bú sữa mẹ nhiều hơn, hoặc nếu đã ăn dặm thì cho uống dung dịch bù nước phù hợp. Nếu bé bú bình, hãy hỏi bác sĩ về dung dịch phù hợp. Đừng đợi đến khi bé khát mới cho uống.
Nên bổ sung đủ nước và điện giải khi em bé bị đi ngoài
4.2 Duy trì chế độ dinh dưỡng phù hợp
Cho bé ăn những thực phẩm dễ tiêu nếu đang ăn dặm: cháo loãng, khoai luộc, chuối nghiền. Khi “trẻ uống kháng sinh bị đi ngoài”, bạn nên tạm ngưng thực phẩm mới, hoặc thực phẩm dễ gây kích ứng như sữa bò (nếu bé đang chuyển sang sữa lớn) hoặc nước trái cây nhiều đường – vì có thể làm tình trạng tồi tệ hơn.
4.3 Bổ sung lợi khuẩn
Khi “trẻ uống kháng sinh bị đi ngoài”, việc bổ sung probiotic phù hợp với trẻ nhỏ sẽ giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột và rút ngắn thời gian hồi phục. Hãy hỏi ý kiến bác sĩ để chọn loại men vi sinh phù hợp.
4.4 Theo dõi và thay đổi thuốc nếu cần
Nếu “trẻ uống kháng sinh bị đi ngoài” xuất hiện rõ sau khi kháng sinh bắt đầu dùng, bạn nên thông báo cho bác sĩ. Có thể bác sĩ sẽ thay kháng sinh khác hoặc thêm thuốc hỗ trợ tiêu hóa. Bạn không nên tự mua thuốc cầm tiêu chảy cho bé mà không có chỉ định vì nguy cơ che khuất bệnh nghiêm trọng.
Kết luận
Khi bé trẻ uống kháng sinh bị đi ngoài, bạn không cần quá hoảng sợ nếu tình trạng nhẹ, nhưng cũng không nên chủ quan. Việc hiểu nguyên nhân, theo dõi sát và hỗ trợ đúng cách sẽ giúp bé sớm hồi phục. Đồng thời, bạn nên trao đổi với bác sĩ nếu tình trạng kéo dài hoặc có dấu hiệu nặng.
