Khi bị rối loạn tiêu hóa, có lẽ lời khuyên bạn thường nghe nhiều nhất là hãy dùng thuốc lợi khuẩn đường ruột. Vậy điều này có đúng không và khi nào bạn mới thật sự cần dùng thuốc lợi khuẩn đường ruột? Theo dõi bài viết sau đây để được giải đáp chi tiết.
Thuốc lợi khuẩn đường ruột là gì?
Lợi khuẩn đường ruột và hại khuẩn là gì?
Vi khuẩn đường ruột là một quần thể đa dạng và phức tạp gồm hàng nghìn tỷ vi khuẩn sinh sống trong hệ tiêu hóa của chúng ta. Chúng được chia làm 2 loại chính là lợi khuẩn và hại khuẩn.
Lợi khuẩn đường ruột
Lợi khuẩn đường ruột bao gồm các chủng như Lactobacillus, Bacillus clausii và Bifidobacterium,…Chúng đóng vai trò không thể thiếu trong việc duy trì và bảo vệ sức khỏe của chúng ta.
Một số lợi ích sức khỏe của lợi khuẩn đường ruột gồm
- Hỗ trợ tiêu hóa: Lợi khuẩn giúp phân giải các loại đường phức tạp, chất xơ và các thành phần thức ăn khác mà cơ thể không thể tự tiêu hóa. Quá trình này tạo ra các chất dinh dưỡng quan trọng như acid béo chuỗi ngắn, có tác dụng cung cấp năng lượng cho tế bào ruột, giảm viêm nhiễm và điều hòa hệ miễn dịch.
- Tổng hợp vitamin: Một số lợi khuẩn có khả năng sản xuất các vitamin thiết yếu như vitamin B và K, góp phần vào quá trình trao đổi chất và chức năng của các cơ quan trong cơ thể.
- Bảo vệ hệ miễn dịch: Lợi khuẩn đóng vai trò như “lính canh” bảo vệ đường ruột, cạnh tranh với vi khuẩn có hại để ngăn chặn sự xâm nhập và gây bệnh của chúng. Chúng cũng kích thích hệ miễn dịch sản xuất các kháng thể và tế bào miễn dịch, giúp tăng cường sức đề kháng của cơ thể.
- Tác động đến hệ thần kinh: Nghiên cứu gần đây cho thấy lợi khuẩn đường ruột có thể giao tiếp với não bộ thông qua trục não – ruột. Sự tương tác này ảnh hưởng đến tâm trạng, hành vi và thậm chí có thể liên quan đến các bệnh lý tâm thần như trầm cảm và tự kỷ.
- Giảm dị ứng: Một số chủng lợi khuẩn có khả năng giảm phản ứng dị ứng bằng cách điều hòa hệ miễn dịch và giảm viêm nhiễm.
Hại khuẩn đường ruột
Bên cạnh lợi khuẩn đường ruột cũng là nơi trú ngụ của nhiều loại vi khuẩn có hại. Khi sự cân bằng bị phá vỡ, số lượng hại khuẩn tăng lên và gây gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
- Bệnh lý đường tiêu hóa: Hại khuẩn có thể gây ra các bệnh lý đường tiêu hóa như viêm ruột, tiêu chảy, viêm đại tràng và hội chứng ruột kích thích. Chúng làm tổn thương niêm mạc ruột, gây viêm nhiễm và rối loạn chức năng tiêu hóa.
- Bệnh lý ngoài đường tiêu hóa: Hại khuẩn đường ruột không chỉ gây bệnh tại chỗ mà còn có thể di chuyển đến các cơ quan khác trong cơ thể, gây ra các bệnh lý như viêm phổi, viêm tiết niệu, viêm màng não và thậm chí là nhiễm trùng huyết.
- Các chủng hại khuẩn nguy hiểm: Một số chủng vi khuẩn đặc biệt nguy hiểm như Shigella (gây lỵ và viêm ruột), Salmonella Typhi (gây bệnh thương hàn) và một số chủng E. coli có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến đường ruột, dẫn đến đau bụng dữ dội, tiêu chảy ra máu và mất nước.
Thuốc lợi khuẩn đường ruột là gì?
Thuốc lợi khuẩn đường ruột, hay còn gọi là men vi sinh (probiotics), là các chế phẩm chứa vi sinh vật sống có lợi cho sức khỏe, chủ yếu là vi khuẩn và nấm men. Khi được đưa vào cơ thể với lượng đầy đủ, chúng giúp cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột, ức chế sự phát triển của vi khuẩn có hại và mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Thành phần chính của thuốc lợi khuẩn đường ruột:
- Vi khuẩn: Các chủng vi khuẩn phổ biến bao gồm Lactobacillus (như Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus rhamnosus), Bifidobacterium (như Bifidobacterium bifidum, Bifidobacterium longum), Bacillus clausii, Streptococcus thermophilus…
- Nấm men: Saccharomyces boulardii là một loại nấm men thường được sử dụng trong thuốc lợi khuẩn.
Có nên dùng thuốc lợi khuẩn đường ruột không?
Sự hình thành và phát triển của hệ vi sinh vật đường ruột bắt đầu ngay từ khi chúng ta chào đời. Trẻ sơ sinh tiếp nhận vi khuẩn từ mẹ trong quá trình sinh nở và qua tiếp xúc da kề da. Sau đó, hệ vi sinh vật này tiếp tục phát triển và đa dạng hóa trong suốt 2 năm đầu đời, chịu ảnh hưởng lớn từ chế độ dinh dưỡng và môi trường sống.
Do ảnh hưởng của nhiều yếu tố như chế độ ăn uống không lành mạnh, sử dụng kháng sinh, căng thẳng, nhiễm trùng và các bệnh lý,…nên hệ vi sinh đường ruột rất dễ bị mất cân bằng và dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
Vì vậy, việc bổ sung lợi khuẩn đường ruột là cần thiết để khôi phục và duy trì sự cân bằng của hệ vi sinh vật đường ruột. Bạn có thể bổ sung lợi khuẩn đường ruột thông qua chế độ ăn uống giàu thực phẩm lên men như sữa chua, kefir, kim chi, dưa cải bắp hoặc sử dụng các sản phẩm thuốc lợi khuẩn đường ruột trên thị trường hiện nay như Bio-meracine, Enterogermina, Bio-acimin,…
Khi nào nên bổ sung thuốc lợi khuẩn đường ruột
Thuốc lợi khuẩn đường ruột có thể được sử dụng trong nhiều trường hợp khác nhau, nhằm mục đích hỗ trợ và cải thiện sức khỏe đường ruột. Dưới đây là một số thời điểm bạn nên cân nhắc sử dụng thuốc lợi khuẩn:
Khi đang hoặc sau khi sử dụng kháng sinh
Kháng sinh có thể tiêu diệt cả vi khuẩn có lợi và có hại trong đường ruột, gây mất cân bằng hệ vi sinh và dẫn đến các tác dụng phụ như tiêu chảy. Sử dụng thuốc lợi khuẩn trong và sau khi dùng kháng sinh giúp phục hồi hệ vi sinh, giảm nguy cơ tiêu chảy và các vấn đề tiêu hóa khác.
Khi bị rối loạn tiêu hóa (tiêu chảy, táo bón, đầy hơi, chướng bụng)
Thuốc lợi khuẩn đường ruột sẽ bổ sung lợi khuẩn để lập lại sự cân bằng trong hệ vi sinh đường ruột, từ đó giúp cải thiện các triệu chứng rối loạn tiêu hóa.
Khi có các bệnh lý đường ruột
- Hội chứng ruột kích thích (IBS): Lợi khuẩn có thể giúp giảm các triệu chứng của IBS như đau bụng, đầy hơi, tiêu chảy và táo bón.
- Viêm đại tràng: Một số nghiên cứu cho thấy thuốc lợi khuẩn đường ruột có thể giúp giảm viêm nhiễm và cải thiện triệu chứng của viêm đại tràng.
- Viêm loét dạ dày tá tràng: Lợi khuẩn có thể giúp ức chế sự phát triển của vi khuẩn Helicobacter pylori (HP) – nguyên nhân chính gây viêm loét dạ dày tá tràng.
Khi cần tăng đề kháng
Các sản phẩm bổ sung lợi khuẩn có thể giúp tăng cường hệ miễn dịch, làm giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng và cải thiện khả năng chống lại bệnh tật.
Một số trường hợp khác
- Trẻ em biếng ăn, chậm lớn: Lợi khuẩn giúp cải thiện hệ tiêu hóa, tăng cường hấp thu chất dinh dưỡng, giúp trẻ ăn ngon miệng và tăng cân tốt hơn.
- Phụ nữ mang thai và cho con bú: Lợi khuẩn giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng và dị ứng ở trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
- Người có chế độ ăn uống không lành mạnh: Thường xuyên ăn đồ ăn nhanh, chế biến sẵn, ít rau xanh và trái cây có thể làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Bổ sung lợi khuẩn giúp cải thiện tình trạng này.
Tác dụng phụ cần lưu ý của thuốc lợi khuẩn đường ruột
Mặc dù lợi khuẩn đường ruột mang lại nhiều lợi ích sức khỏe đáng kể, việc bổ sung chúng không phải lúc nào cũng hoàn toàn an toàn và không có rủi ro. Một số tác dụng phụ và vấn đề tiềm ẩn có thể xảy ra bao gồm:
Triệu chứng tiêu hóa
Khi mới bắt đầu sử dụng men vi sinh, một số người có thể gặp phải các triệu chứng tiêu hóa như đầy hơi, chướng bụng hoặc tiêu chảy. Điều này thường là do sự thay đổi đột ngột trong hệ vi sinh vật đường ruột, khiến vi khuẩn sản xuất ra nhiều khí hơn bình thường.
Tuy nhiên, những triệu chứng này thường nhẹ và tự hết sau vài ngày. Nếu chúng kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ.
Các vấn đề về da
Trong một số trường hợp hiếm hoi, việc bổ sung lợi khuẩn có thể gây ra phản ứng dị ứng như phát ban hoặc ngứa. Nguyên nhân chính xác của hiện tượng này vẫn chưa được hiểu rõ hoàn toàn.
Nếu bạn gặp phải các vấn đề về da sau khi sử dụng men vi sinh, hãy ngừng sử dụng sản phẩm ngay lập tức và kiểm tra danh sách thành phần để xem có bất kỳ chất nào bạn có thể bị dị ứng hay không. Nếu tình trạng không cải thiện hoặc trở nên nghiêm trọng, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế.
Nguy cơ dị ứng
Những người có tiền sử dị ứng hoặc không dung nạp với các thành phần như gluten, đậu nành, trứng, sữa hoặc đường cần đặc biệt thận trọng khi lựa chọn sản phẩm men vi sinh.
Một số sản phẩm có thể chứa các thành phần này và gây ra phản ứng dị ứng nghiêm trọng. Hãy luôn đọc kỹ nhãn sản phẩm và tham khảo ý kiến bác sĩ nếu bạn có bất kỳ mối quan tâm nào về dị ứng.
Nguy cơ nhiễm trùng
Đối với hầu hết mọi người, thuốc lợi khuẩn đường ruột là khá an toàn. Tuy nhiên, những người có hệ miễn dịch suy yếu, chẳng hạn như người đang điều trị ung thư hoặc mắc các bệnh mãn tính. Có thể có nguy cơ cao hơn bị nhiễm trùng từ các vi sinh vật trong men vi sinh. Nếu bạn thuộc nhóm này, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng men vi sinh.
Lợi khuẩn phát triển quá mức
Trong một số trường hợp hiếm gặp, lợi khuẩn có thể phát triển quá mức và gây ra sự mất cân bằng trong hệ vi sinh vật đường ruột. Điều này có thể dẫn đến các triệu chứng như đầy hơi, chướng bụng và tiêu chảy. Nếu bạn gặp phải các triệu chứng này sau khi sử dụng men vi sinh, hãy giảm liều lượng hoặc ngừng sử dụng và tham khảo ý kiến bác sĩ.
Vi khuẩn nhận gen kháng kháng sinh
Một số lợi khuẩn có thể mang gen kháng kháng sinh. Mặc dù điều này hiếm khi gây ra vấn đề cho người sử dụng, nhưng nó có thể làm tăng nguy cơ vi khuẩn kháng kháng sinh lây lan trong cộng đồng.
Để giảm thiểu rủi ro này, hãy lựa chọn các sản phẩm men vi sinh từ các nhà sản xuất uy tín và tuân thủ đúng liều lượng khuyến cáo.
Do vậy, dù việc sử dụng thuốc lợi khuẩn đường ruột mang lại nhiều lợi ích sức khỏe, nhưng bạn cần tìm hiểu kỹ về sản phẩm, tuân thủ hướng dẫn sử dụng và tham khảo ý kiến bác sĩ là những bước quan trọng để đảm bảo an toàn và hiệu quả khi sử dụng.
