Tiêu chảy cấp ở trẻ em có thể dẫn đến mất nước nghiêm trọng nếu không được xử lý kịp thời. Tiêu chảy cấp là tình trạng trẻ đi ngoài phân lỏng hoặc nhiều nước từ 3 lần trở lên trong 24 giờ, thường kéo dài dưới 14 ngày. Mặc dù phần lớn các trường hợp có thể tự khỏi, nhưng nếu không được chăm sóc đúng cách, tiêu chảy cấp có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ.
1. Triệu chứng của tiêu chảy cấp ở trẻ em
Tiêu chảy cấp ở trẻ em không chỉ đơn thuần là tình trạng đi ngoài nhiều lần trong ngày mà còn đi kèm với các triệu chứng khác. Một số dấu hiệu thường gặp bao gồm:
- Phân lỏng, nhiều nước, có thể có mùi tanh hoặc màu sắc bất thường.
- Mất nước, biểu hiện qua khô miệng, mắt trũng, ít nước mắt khi khóc, da nhăn nheo, và số lần đi tiểu giảm.
Mệt mỏi, quấy khóc, lờ đờ hoặc kém tỉnh táo do mất nước và rối loạn điện giải. - Sốt, thường gặp trong các trường hợp tiêu chảy do nhiễm khuẩn hoặc virus.
- Nôn mửa, đi kèm với tiêu chảy có thể làm trẻ nhanh chóng mất nước và suy kiệt.
- Chướng bụng, đau bụng, có thể kèm theo co thắt bụng hoặc đầy hơi.
- Phân có máu hoặc nhầy, là dấu hiệu cảnh báo nhiễm khuẩn đường ruột nghiêm trọng, cần được thăm khám ngay.
Tiêu chảy cấp ở trẻ em rất nguy hiểm
Nếu trẻ có dấu hiệu mất nước nặng, sốt cao không hạ, đi ngoài ra máu hoặc có dấu hiệu co giật, cha mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay lập tức.
2. Nguyên nhân gây tiêu chảy cấp ở trẻ em
Tiêu chảy cấp ở trẻ em có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó phổ biến nhất là:
Nhiễm virus
Rotavirus là tác nhân gây tiêu chảy cấp hàng đầu ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi. Virus này lây qua đường tiêu hóa, gây tổn thương niêm mạc ruột non, làm giảm khả năng hấp thu nước và điện giải, dẫn đến tiêu chảy nghiêm trọng. Ngoài ra, Norovirus và Adenovirus cũng có thể gây tiêu chảy cấp ở trẻ em.
Nhiễm khuẩn
Một số loại vi khuẩn như Salmonella, Escherichia coli (E. coli), Shigella, Campylobacter có thể gây tiêu chảy cấp do nhiễm khuẩn đường ruột. Những vi khuẩn này thường có trong thực phẩm hoặc nước uống bị ô nhiễm. Tiêu chảy do vi khuẩn thường kèm theo sốt cao, đau bụng dữ dội và phân có máu.
Nhiễm khuẩn có thể là nguyên nhân gây tiêu chảy
Nhiễm ký sinh trùng
Ký sinh trùng Giardia lamblia và Entamoeba histolytica có thể gây tiêu chảy kéo dài ở trẻ em, thường liên quan đến nguồn nước bẩn hoặc vệ sinh kém.
Ngộ độc thực phẩm
Thực phẩm ôi thiu, không đảm bảo vệ sinh có thể chứa vi khuẩn hoặc độc tố gây tiêu chảy cấp.
Dị ứng thực phẩm hoặc không dung nạp lactose
Một số trẻ bị tiêu chảy cấp do không dung nạp lactose trong sữa hoặc dị ứng với protein trong thực phẩm.
Dùng kháng sinh kéo dài
Việc sử dụng kháng sinh lâu dài có thể làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, gây tiêu chảy do loạn khuẩn.
3. Cách điều trị tiêu chảy cấp ở trẻ em
Bù nước và điện giải
Điều quan trọng nhất trong điều trị tiêu chảy cấp là bù nước và điện giải để ngăn ngừa tình trạng mất nước. Oresol (ORS) là dung dịch bù nước tiêu chuẩn được khuyến cáo sử dụng. 
Bù nước là điều rất quan trọng khi bị tiêu chảy
Cách pha ORESOL đúng chuẩn: Pha gói ORESOL theo đúng tỷ lệ hướng dẫn trên bao bì, không tự ý thêm đường hoặc nước vì có thể làm mất cân bằng điện giải. Cho trẻ uống từng ngụm nhỏ, uống liên tục sau mỗi lần đi ngoài.
Liều lượng ORESOL khuyến nghị:
- Trẻ dưới 2 tuổi: 50-100ml sau mỗi lần đi ngoài.
- Trẻ 2-10 tuổi: 100-200ml sau mỗi lần đi ngoài.
- Trẻ trên 10 tuổi: Uống theo nhu cầu, tối đa 2 lít/ngày.
Nếu trẻ không thể uống ORESOL, có thể thay thế bằng nước cháo muối hoặc nước dừa tươi để hỗ trợ bù nước.
Duy trì chế độ ăn uống phù hợp
- Tiếp tục cho trẻ bú mẹ nếu bé còn bú, vì sữa mẹ giúp cung cấp kháng thể và dưỡng chất cần thiết.
- Cho trẻ ăn các loại thực phẩm mềm, dễ tiêu hóa như cháo loãng, súp rau củ, chuối, khoai lang.
- Tránh các loại thực phẩm nhiều dầu mỡ, đường và sữa bò nếu trẻ có dấu hiệu không dung nạp lactose.
Thuốc điều trị tiêu chảy
Không tự ý cho trẻ dùng thuốc cầm tiêu chảy, vì điều này có thể làm chậm quá trình đào thải tác nhân gây bệnh. Trong một số trường hợp nhiễm khuẩn nặng, bác sĩ có thể chỉ định kháng sinh phù hợp.
Dùng men vi sinh để hỗ trợ hệ tiêu hóa
Men vi sinh có thể hỗ trợ cân bằng hệ vi sinh đường ruột, giảm thời gian tiêu chảy và phục hồi sức khỏe đường ruột nhanh chóng.
Bio-meracine chứa bào tử Bacillus Clausii giúp cải thiện tiêu chảy ở trẻ em
Vì thế mẹ có thể tham khảo sử dụng men vi sinh – điển hình như Bio-meracine để giúp bé sớm cải thiện tiêu chảy. Sản phẩm chứa hàng tỷ bào tử lợi khuẩn Bacillus Clausii được phân lập tới chủng đặc hiệu, giúp hỗ trợ cân bằng hệ vi sinh đường ruột, giảm tiêu chảy. Bio-meracine được sản xuất bằng công nghệ BFS hiện đại, đảm bảo vô trùng, không chứa chất bảo quản, phù hợp cho mọi lứa tuổi kể cả trẻ nhỏ. Với dạng bào tử bền nhiệt, bền với acid dạ dày và kháng đa kháng sinh, Bio-meracine có thể sử dụng cùng lúc với kháng sinh mà vẫn đảm bảo tác dụng.
4. Phòng ngừa tiêu chảy cấp ở trẻ em
Để phòng ngừa tiêu chảy cấp ở trẻ em, cha mẹ nên lưu ý các vấn đề sau:
- Giữ vệ sinh cá nhân: Rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh và khi tiếp xúc với trẻ nhỏ.
- Đảm bảo vệ sinh thực phẩm: Ăn chín, uống sôi, tránh thực phẩm ôi thiu, không rõ nguồn gốc.
- Sử dụng nguồn nước sạch: Tránh dùng nước nhiễm bẩn, ưu tiên nước đun sôi để nguội.
- Dùng vắc-xin phòng tiêu chảy do Rotavirus: Vắc-xin giúp giảm nguy cơ tiêu chảy nặng do virus này gây ra.
- Hạn chế kháng sinh không cần thiết: Việc sử dụng kháng sinh bừa bãi có thể làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, tăng nguy cơ tiêu chảy kéo dài.
Ăn uống hợp vệ sinh giúp phòng ngừa tiêu chảy cấp
5. Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ?
Cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện nếu:
- Tiêu chảy kéo dài hơn 3 ngày, không có dấu hiệu thuyên giảm.
- Trẻ có biểu hiện mất nước nặng như khô miệng, mắt trũng, tiểu ít.
- Sốt cao trên 38,5°C, không đáp ứng với thuốc hạ sốt.
- Phân có máu hoặc nhầy, đau bụng dữ dội.
- Trẻ nôn nhiều, lừ đừ, khó đánh thức.
Tiêu chảy cấp ở trẻ em là tình trạng phổ biến nhưng có thể gây nguy hiểm nếu không được xử lý đúng cách. Việc nhận biết sớm triệu chứng, xác định nguyên nhân và có biện pháp điều trị phù hợp sẽ giúp trẻ nhanh chóng phục hồi. Đồng thời, cha mẹ cần áp dụng các biện pháp phòng ngừa như giữ vệ sinh cá nhân, đảm bảo an toàn thực phẩm để giảm nguy cơ mắc bệnh. Nếu trẻ có dấu hiệu nặng, cần đưa đi khám ngay để tránh các biến chứng nguy hiểm.
