Rối loạn trực tràng là tình trạng không phải hiếm gặp nhưng thường bị xem nhẹ. Biết rõ rối loạn trực tràng là gì, dấu hiệu nào cảnh báo, và cách xử lý sẽ giúp bạn chủ động hơn. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu và ứng phó hiệu quả.
1. Rối loạn trực tràng là gì?
“Rối loạn trực tràng” dùng để chỉ các tình trạng chức năng hoặc bệnh lý xảy ra tại vùng trực tràng (phần cuối cùng của đại tràng, nối với hậu môn). Khi đó, người bệnh có thể gặp đau vùng hậu môn – trực tràng, chảy máu, sa ra ngoài, khối lồi hoặc đại tiện không tự chủ. Rối loạn trực tràng không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn cảnh báo nhiều bệnh lý nghiêm trọng nếu không được xử lý.
Rối loạn tại trực tràng gây khó chịu cho bệnh nhân
2. Nguyên nhân dẫn đến rối loạn trực tràng
2.1 Táo bón kéo dài và rặn mạnh
Một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn tới rối loạn trực tràng là táo bón mãn tính và việc rặn mạnh khi đi đại tiện. Rặn mạnh làm tăng áp lực lên thành trực tràng, gây tổn thương tĩnh mạch, sa trực tràng hoặc nứt hậu môn.
2.2 Viêm nhiễm hoặc chấn thương vùng trực tràng
Viêm trực tràng (do nhiễm trùng, xạ trị, bệnh viêm ruột) hoặc chấn thương vùng hậu môn‑trực tràng sẽ làm lớp niêm mạc bị tổn thương và gây rối loạn trực tràng như chảy máu, mót rặn, đau.
2.3 Sa trực tràng hoặc sa niêm mạc trực tràng
Ở người cao tuổi hoặc sau sinh nhiều lần, sàn chậu suy yếu dẫn tới sa trực tràng – một dạng rối loạn trực tràng nghiêm trọng khiến người bệnh cảm thấy khối mô lồi ra ngoài hậu môn khi đại tiện.
2.4 Sử dụng thuốc, thói quen lối sống không lành mạnh
Việc dùng lâu dài thuốc nhuận tràng, kháng sinh, hoặc chế độ ăn ít chất xơ, ít nước, ngồi nhiều – đều là các yếu tố gây rối loạn trực tràng.
2.5 Ung thư vùng trực tràng
Mặc dù ít gặp hơn, nhưng một dạng rối loạn trực tràng rất nghiêm trọng là ung thư trực tràng. Khi khối u hình thành ở trực tràng, dấu hiệu như chảy máu, thay đổi đại tiện, sụt cân … xuất hiện và cần cảnh báo sớm.
Ung thư trực tràng là một tối loạn tại trực tràng nguy hiểm
3. Những dấu hiệu cảnh báo rối loạn trực tràng
Nếu bạn gặp một hoặc nhiều triệu chứng dưới đây, hãy sớm đi kiểm tra sức khỏe:
– Đau, nhói vùng hậu môn, cảm giác co thắt hoặc áp lực mỗi lần đi tiêu.
– Chảy máu tươi khi đại tiện, thường xuất hiện trên giấy vệ sinh hoặc nhỏ giọt vào bồn cầu.
– Mót rặn liên tục dù vừa đi xong, gây cảm giác khó chịu kéo dài.
– Phân có dạng bất thường như quá lỏng, quá nhỏ, kèm chất nhầy hoặc đại tiện không kiểm soát.
– Có khối mô lòi ra ngoài hậu môn mỗi lần rặn hoặc khi ngồi lâu.
– Thói quen đi tiêu thay đổi đột ngột: xen kẽ giữa táo bón và tiêu chảy, chướng bụng kéo dài, đầy hơi không rõ nguyên nhân.
4. Chẩn đoán và đánh giá rối loạn trực tràng
Khi nghi ngờ có tổn thương vùng trực tràng, bác sĩ có thể chỉ định một số kỹ thuật kiểm tra:
– Khám lâm sàng: đánh giá tổng quát, bao gồm kiểm tra vùng hậu môn trực tiếp, hỏi tiền sử và thăm khám bằng tay.
– Nội soi: quan sát bên trong để phát hiện loét, khối u, polyp hoặc bất thường cấu trúc.
– Chụp MRI hoặc siêu âm vùng sàn chậu: rất cần thiết nếu nghi ngờ có sa, rách cơ hoặc rối loạn cơ co thắt.
– Xét nghiệm phân và máu: giúp xác định tình trạng nhiễm trùng, viêm, tìm máu ẩn hoặc đánh giá yếu tố nguy cơ ung thư.
Chẩn đoán đúng từ sớm là bước quan trọng để điều trị hiệu quả và phòng ngừa biến chứng nghiêm trọng hơn.
Các xét nghiệm chuyên sâu giúp chẩn đoán chính xác bệnh trực tràng
5. Cách xử lý rối loạn trực tràng theo nguyên nhân
5.1 Đối với táo bón và rặn mạnh
– Tăng chất xơ trong chế độ ăn: rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt.
– Uống đủ nước, vận động đều đặn, tránh ngồi lâu.
– Tránh rặn mạnh, không ngồi đại tiện lâu.
5.2 Khi bị viêm hoặc nhiễm trùng trực tràng
– Điều trị theo chỉ định của bác sĩ: thuốc kháng sinh, kháng viêm hoặc thuốc điều chỉnh niêm mạc.
– Kết hợp chế độ sinh hoạt sạch sẽ, vệ sinh hậu môn tốt.
5.3 Khi mắc sa trực tràng hoặc sa niêm mạc trực tràng
– Giai đoạn sớm: thay đổi thói quen tiêu tiện, tập cơ sàn chậu, tránh táo bón.
– Giai đoạn nặng: phẫu thuật hoặc can thiệp chuyên khoa cần thiết để xử lý rối loạn trực tràng hiệu quả.
5.4 Khi là ung thư hoặc khối u trực tràng
– Điều trị chuyên khoa gồm phẫu thuật, hóa trị, xạ trị.
– Hỗ trợ dinh dưỡng, chăm sóc và tái khám định kỳ để cải thiện kết quả điều trị rối loạn trực tràng.
Ăn uống khoa học giúp cải thiện các rối loạn tại trực tràng
6. Phòng ngừa rối loạn trực tràng
Bạn hoàn toàn có thể giảm nguy cơ rối loạn trực tràng xuất hiện nếu áp dụng các biện pháp sau:
– Uống đủ nước, ăn nhiều chất xơ, tránh táo bón.
– Đi đại tiện đúng giờ, tránh nhịn lâu, không đọc sách lâu khi đại tiện – giúp giảm áp lực lên trực tràng.
– Vận động thường xuyên, tránh ngồi lâu.
– Hạn chế rượu bia, thuốc lá, thực phẩm nhiều gia vị.
– Khám định kỳ nếu có dấu hiệu bất thường như chảy máu hậu môn, thay đổi đại tiện, đau vùng trực tràng.
Kết luận
Rối loạn trực tràng là một nhóm tình trạng không thể xem nhẹ. Việc nhận biết sớm, hiểu rõ dấu hiệu và có chiến lược xử lý đúng sẽ giúp bạn sống chung với rối loạn trực tràng một cách an toàn hơn và giảm thiểu ảnh hưởng tới sinh hoạt.
Nếu bạn có dấu hiệu nghi ngờ như đau hậu môn, chảy máu, sa mô, rối loạn tiêu tiện – đừng trì hoãn việc khám. Áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh, vận động và giữ vệ sinh tốt sẽ góp phần rất lớn vào việc phòng và kiểm soát bệnh.
