Rối loạn tiêu hóa tiêu chảy là tình trạng phổ biến khiến nhiều người bất tiện và lo lắng: đi ngoài phân lỏng, nhiều lần, bụng căng, mệt mỏi. Biết rõ rối loạn tiêu hóa tiêu chảy là gì, xuất phát từ đâu và cách khắc phục sẽ giúp bạn nhanh lấy lại sự thoải mái.
1. Rối loạn tiêu hóa tiêu chảy là gì?
“Rối loạn tiêu hóa tiêu chảy” dùng để chỉ tình trạng hệ tiêu hóa – đặc biệt ruột non và đại tràng – bị rối loạn chức năng dẫn tới hiện tượng đi ngoài phân lỏng hoặc nhiều lần hơn bình thường. Khi bị tiêu chảy, người bệnh có thể gặp tình trạng phân nước, phân lỏng nhiều lần trong ngày, đi ngoài không kiểm soát, hoặc cảm giác đi ngoài xong vẫn chưa hết. Nếu không xử lý đúng, rối loạn tiêu hóa tiêu chảy có thể dẫn tới mất nước, điện giải và suy giảm sức khỏe.
Rối loạn tiêu hóa gây tiêu chảy khiến bệnh nhân đi ngoài nhiều lần
2. Nguyên nhân dẫn tới rối loạn tiêu hóa tiêu chảy
2.1 Nhiễm khuẩn đường tiêu hóa
Một trong những nguyên nhân hàng đầu của rối loạn tiêu hóa tiêu chảy là nhiễm khuẩn như E. coli, Salmonella, trực khuẩn lỵ hoặc virus đường ruột. Khi vi khuẩn hoặc virus xâm nhập, niêm mạc ruột bị tổn thương, dịch tiết tăng, ruột co bóp mạnh dẫn đến phân lỏng và đi nhiều lần.
2.2 Dị ứng – không dung nạp thực phẩm
Nếu bạn bị tiêu chảy sau khi ăn một loại thực phẩm nào đó như sữa hoặc gluten, đó có thể là dấu hiệu bạn không dung nạp hoặc dị ứng thực phẩm. Khi không dung nạp, ruột phản ứng tăng co bóp, tiết dịch, gây rối loạn tiêu hóa tiêu chảy.
2.3 Sử dụng kháng sinh hoặc thuốc dài ngày
Kháng sinh mạnh hoặc sử dụng kéo dài làm mất cân bằng vi sinh đường ruột, lượng vi khuẩn có lợi giảm xuống rất thấp. Lúc này, rối loạn tiêu hóa tiêu chảy rất thường gặp vì ruột không còn hệ vi sinh hỗ trợ tiêu hóa và bảo vệ.
Sử dụng kháng sinh có thể là nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa tiêu chảy
2.4 Căng thẳng – stress – yếu tố thần kinh
Trục não‑ruột có vai trò lớn trong tiêu hóa. Khi bạn bị stress, lo lắng, ngủ không đủ, hệ thần kinh giao cảm hoạt động mạnh gây co bóp ruột bất thường và dẫn tới rối loạn tiêu hóa tiêu chảy.
2.5 Môi trường ăn uống và vệ sinh kém
Ăn uống nơi không sạch sẽ, đồ ăn ôi thiu, nước nhiễm bẩn là nguyên nhân khiến ruột bị tác động và gây ra rối loạn tiêu hóa tiêu chảy. Việc không rửa tay trước khi ăn cũng làm tăng nguy cơ.
3. Triệu chứng điển hình của rối loạn tiêu hóa tiêu chảy
Tình trạng tiêu chảy thường đi kèm với một số biểu hiện rõ rệt sau:
– Đi ngoài phân lỏng, loãng như nước, nhiều lần trong ngày.
– Có cảm giác mót rặn liên tục, dù vừa đi xong vẫn cảm thấy chưa hết.
– Bụng đau âm ỉ hoặc đau quặn từng cơn, kèm theo cảm giác đầy hơi, khó chịu.
– Cơ thể bắt đầu có dấu hiệu mất nước như khát nhiều, nước tiểu sậm màu, mệt mỏi.
– Một số trường hợp có thể bị sốt nhẹ, nhất là khi nguyên nhân do vi khuẩn hoặc virus.
Đau bụng là triệu chứng rối loạn tiêu hóa tiêu chảy khá phổ biến
4. Khi nào rối loạn tiêu hóa tiêu chảy cần đi khám
Dù nhiều trường hợp có thể tự hồi phục tại nhà, vẫn có những dấu hiệu cần thăm khám kịp thời:
– Đi ngoài quá nhiều lần/ngày và kéo dài hơn 2–3 ngày mà không cải thiện.
– Phân có lẫn máu, nhầy hoặc có mùi hôi bất thường.
– Cơ thể mất nước rõ rệt: khô miệng, tiểu ít, chóng mặt khi đứng dậy.
– Kèm theo sốt cao, nôn liên tục hoặc đau bụng dữ dội không dứt.
– Người có sức đề kháng yếu như trẻ sơ sinh, người cao tuổi, người đang mắc bệnh mạn tính.
5. Cách xử lý rối loạn tiêu hóa tiêu chảy tại nhà hiệu quả
5.1 Bù nước và điện giải
Khi bị rối loạn tiêu hóa tiêu chảy, cơ thể mất nhiều nước và muối khoáng. Hãy uống nhiều nước, có thể sử dụng dung dịch bù điện giải hoặc nước lọc pha chút muối và đường nếu cần để tránh mất nước.
Người bị rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy nên uống đủ nước
5.2 Dinh dưỡng nhẹ và phù hợp
– Ăn các món dễ tiêu, không chiên rán, ít mỡ, ít gia vị – giúp ruột đỡ “lao động” trong khi bị rối loạn tiêu hóa tiêu chảy.
– Tránh sữa bò hoặc thực phẩm dễ gây dị ứng – nếu nghi ngờ là nguyên nhân.
– Có thể ăn chuối chín, cơm mềm, khoai tây luộc, rau luộc.
5.3 Nghỉ ngơi và chăm sóc
– Ngủ đủ, tránh stress – vì tiêu chảy thường nặng hơn khi bạn mệt mỏi hoặc căng thẳng.
– Tránh tiếp xúc với môi trường ô nhiễm hoặc ăn ngoài nơi vệ sinh kém.
5.4 Sử dụng men vi sinh
Men vi sinh là trợ thủ đắc lực khi bạn bị rối loạn tiêu hóa tiêu chảy, giúp cân bằng lại hệ vi sinh ruột, giảm thời gian đi ngoài lỏng và cải thiện chức năng ruột.
6. Dự phòng để giảm nguy cơ rối loạn tiêu hóa tiêu chảy tái phát
– Rửa tay trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh.
– Tránh ăn thức ăn sống, tái không rõ nguồn gốc.
– Hạn chế uống rượu, bia, đồ uống có ga.
– Ăn đủ chất, tăng cường rau xanh, trái cây, uống đủ nước.
– Tránh dùng kháng sinh không cần thiết.
Kết luận
Rối loạn tiêu hóa tiêu chảy không phải điều bạn nên bỏ qua. Việc hiểu rõ rằng bạn đang bị tiêu chảy và biết cách xử lý đúng có thể giúp bạn hồi phục nhanh hơn và tránh các biến chứng.
