Đau bụng do rối loạn tiêu hoá là tình trạng phổ biến ở mọi lứa tuổi, có thể xuất hiện đột ngột sau bữa ăn hoặc kéo dài nhiều ngày. Tuy thường không nguy hiểm, nhưng nếu không xử lý đúng cách, cơn đau bụng có thể tái phát và ảnh hưởng đến sức khỏe tiêu hoá lâu dài. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, nhận biết triệu chứng và cách khắc phục hiệu quả tình trạng này.
1. Hiểu đúng về đau bụng do rối loạn tiêu hoá
1.1. Rối loạn tiêu hoá là gì?
Rối loạn tiêu hoá là tình trạng hoạt động bất thường của hệ tiêu hoá, khi dạ dày, ruột hoặc gan, mật không phối hợp nhịp nhàng, dẫn đến khó tiêu, đầy hơi, đau bụng, buồn nôn hoặc tiêu chảy. Đây là một rối loạn chức năng, không phải là bệnh lý riêng biệt, nhưng có thể là biểu hiện của nhiều nguyên nhân khác nhau.
1.2. Vì sao gây đau bụng?
Khi hệ tiêu hoá bị rối loạn, nhu động ruột có thể tăng hoặc giảm bất thường, khiến khí và thức ăn bị ứ đọng trong ruột, gây co thắt và đau bụng.
– Nếu nhu động ruột tăng: thức ăn di chuyển nhanh, gây đau quặn, tiêu chảy.
– Nếu nhu động ruột giảm: gây chướng bụng, đầy hơi, táo bón kèm đau âm ỉ vùng bụng.
Ngoài ra, sự thay đổi vi khuẩn đường ruột hoặc mất cân bằng axit dạ dày cũng góp phần gây đau.
Đau bụng do rối loạn tiêu hoá khiến nhiều người lo lắng
2. Nguyên nhân gây đau bụng do rối loạn tiêu hoá
2.1. Ăn uống không hợp lý
– Ăn quá nhanh, không nhai kỹ, khiến dạ dày phải làm việc nhiều hơn.
– Ăn thực phẩm nhiều dầu mỡ, cay nóng, chiên rán.
– Dùng nhiều đồ uống có gas, rượu bia, cà phê hoặc thức ăn ôi thiu.
– Ăn quá no hoặc bỏ bữa thường xuyên khiến hệ tiêu hoá mất cân bằng.
2.2. Căng thẳng và lo âu kéo dài
Tâm lý stress ảnh hưởng mạnh đến hệ thần kinh ruột, khiến ruột tăng hoặc giảm co bóp bất thường. Người thường xuyên căng thẳng dễ gặp hội chứng ruột kích thích (IBS) – nguyên nhân phổ biến gây đau bụng do rối loạn tiêu hoá.
2.3. Lạm dụng thuốc
Một số loại thuốc như kháng sinh, giảm đau, thuốc chống viêm có thể làm tổn thương niêm mạc dạ dày hoặc thay đổi hệ vi sinh đường ruột, gây đau bụng, tiêu chảy hoặc đầy hơi.
2.4. Mất cân bằng vi khuẩn đường ruột
Khi vi khuẩn có lợi bị suy giảm (do chế độ ăn hoặc thuốc), vi khuẩn có hại phát triển, gây chướng bụng, khó tiêu, đầy hơi và đau bụng.
Đau bụng do rối loạn tiêu hoá có thể có nguyên nhân từ mất cân bằng vi khuẩn ruột
2.5. Bệnh lý tiêu hoá tiềm ẩn
Đôi khi, đau bụng do rối loạn tiêu hoá là dấu hiệu sớm của các bệnh như viêm dạ dày, viêm đại tràng, loét tá tràng, rối loạn nhu động ruột… cần được chẩn đoán sớm để điều trị kịp thời.
3. Dấu hiệu nhận biết đau bụng do rối loạn tiêu hoá
Triệu chứng có thể khác nhau ở mỗi người, nhưng thường gặp:
– Đau bụng âm ỉ hoặc đau quặn, đặc biệt sau khi ăn.
– Bụng căng, đầy hơi, ợ chua, ợ hơi.
– Cảm giác nặng bụng, chậm tiêu, buồn nôn.
– Thay đổi thói quen đi ngoài: táo bón hoặc tiêu chảy.
– Đôi khi kèm mệt mỏi, chán ăn hoặc đau lưng nhẹ.
Cơn đau có thể tập trung vùng thượng vị (trên rốn) nếu liên quan đến dạ dày, hoặc vùng bụng dưới nếu do đại tràng.
4. Cách xử lý khi bị đau bụng do rối loạn tiêu hoá
4.1. Điều chỉnh chế độ ăn
– Ăn uống đúng giờ, không bỏ bữa, không ăn quá nhanh.
– Hạn chế đồ ăn khó tiêu: chiên rán, cay nóng, quá nhiều đạm.
– Bổ sung rau xanh, trái cây tươi, thực phẩm giàu chất xơ hòa tan như yến mạch, chuối chín, khoai lang.
– Uống nhiều nước ấm, tránh nước lạnh, cà phê, rượu bia.
– Khi bị đầy hơi, có thể uống nước gừng hoặc trà bạc hà để giảm co thắt ruột.
Điều chỉnh chế độ ăn giúp giảm đau bụng do rối loạn tiêu hoá
4.2. Nghỉ ngơi và thư giãn
– Tránh làm việc ngay sau bữa ăn, nên nghỉ 20–30 phút để tiêu hoá ổn định.
– Tập hít thở sâu, yoga nhẹ hoặc đi bộ sau bữa ăn giúp kích thích nhu động ruột.
– Ngủ đủ 7–8 tiếng mỗi ngày, vì thiếu ngủ dễ làm tăng hormone stress, ảnh hưởng tiêu hoá.
4.3. Giảm đau bụng tạm thời
– Chườm ấm vùng bụng: giúp thư giãn cơ ruột, giảm co thắt và cơn đau.
– Massage bụng nhẹ theo chiều kim đồng hồ: hỗ trợ lưu thông khí, giảm đầy hơi.
– Uống men vi sinh hoặc men tiêu hoá: giúp bổ sung lợi khuẩn, cải thiện tiêu hoá nhanh hơn.
4.4. Tránh lạm dụng thuốc giảm đau
Thuốc giảm đau có thể che giấu triệu chứng và khiến việc chẩn đoán nguyên nhân khó hơn. Chỉ nên dùng khi đau nhiều và theo hướng dẫn của bác sĩ.
5. Cách phòng ngừa đau bụng do rối loạn tiêu hoá
– Duy trì chế độ ăn uống khoa học: ăn chậm, đủ bữa, đa dạng thực phẩm.
– Rửa tay sạch trước khi ăn, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
– Hạn chế rượu bia, thuốc lá, cà phê.
– Tập thể dục đều đặn ít nhất 30 phút/ngày, tăng vận động sau bữa ăn.
– Giữ tinh thần thoải mái, giảm stress bằng đọc sách, nghe nhạc, thiền hoặc thể thao.
– Không tự ý dùng thuốc kháng sinh hoặc thuốc kháng viêm dài ngày.
– Tái khám định kỳ nếu có bệnh lý dạ dày, đại tràng để phát hiện sớm biến chứng.
Không dùng kháng sinh bừa bãi giúp phòng ngừa đau bụng do rối loạn tiêu hoá
Kết luận
Đau bụng do rối loạn tiêu hoá là dấu hiệu cảnh báo hệ tiêu hoá của bạn đang gặp vấn đề. Nguyên nhân có thể xuất phát từ ăn uống, căng thẳng hoặc thói quen sinh hoạt không hợp lý. Bằng cách điều chỉnh chế độ ăn, nghỉ ngơi đầy đủ, tăng cường vận động và quản lý stress, bạn có thể giảm nhanh triệu chứng và phòng ngừa tái phát.
Tuy nhiên, nếu cơn đau kéo dài, dữ dội hoặc kèm triệu chứng bất thường, hãy đến cơ sở y tế để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.
