Các vấn đề tiêu hóa ở trẻ em rất phổ biến nhưng nếu để kéo dài sẽ gây ảnh hưởng lớn tới sức khỏe và phát triển của bé. Nhận biết đúng biểu hiện rối loạn tiêu hóa ở trẻ em giúp cha mẹ can thiệp sớm và hiệu quả hơn.
1. Vì sao cần lưu ý biểu hiện rối loạn tiêu hóa ở trẻ em
Hệ tiêu hóa của trẻ em — đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ — vẫn đang trong quá trình hoàn thiện. Khi trẻ bị tác động bởi thức ăn, vi khuẩn, thuốc kháng sinh hoặc thay đổi thói quen ăn uống — hệ tiêu hóa có thể không hoạt động trơn tru. Những rối loạn chức năng này tuy không phải lúc nào cũng nghiêm trọng nhưng nếu kéo dài sẽ ảnh hưởng tới hấp thu dưỡng chất, gây chậm phát triển hoặc tăng nguy cơ mắc bệnh. Vì vậy, việc quan sát biểu hiện rối loạn tiêu hóa ở trẻ em là rất quan trọng để cha mẹ kịp thời xử lý.
Rối loạn tiêu hóa ở trẻ em cần được xử lý kịp thời
2. Những biểu hiện rối loạn tiêu hóa ở trẻ em thường gặp
Dưới đây là các dấu hiệu mà cha mẹ nên quan sát vì chúng thường xuất hiện khi trẻ gặp vấn đề tiêu hóa:
2.1. Nôn trớ, ói nhiều
Trẻ em thường có thể nôn trớ do nhiều nguyên nhân sinh lý như bú no, nằm quá ngay sau ăn. Tuy nhiên, nếu tình trạng nôn trớ xuất hiện thường xuyên hoặc kèm theo các triệu chứng khác — đó là biểu hiện rối loạn tiêu hóa cần lưu ý. Ví dụ: trẻ nôn sữa nhiều lần, ói dịch có màu bất thường, bụng căng hoặc không đi tiêu phân su đúng giờ.
2.2. Tiêu chảy kéo dài hoặc táo bón
– Tiêu chảy: Trẻ đi ngoài phân lỏng hơn 3 lần/ngày hoặc phân rất lỏng, kèm bụng chướng, mệt mỏi, bú kém. Đây là biểu hiện rõ rệt của rối loạn tiêu hóa.
– Táo bón: Trẻ nhiều ngày không đi tiêu, phân khô cứng, phải rặn, bụng căng. Táo bón lâu ngày là một dạng biểu hiện rối loạn tiêu hóa mà cha mẹ thường bỏ qua vì nghĩ là “bình thường”.
2.3. Đầy hơi, ợ hơi, chán ăn
Khi hệ tiêu hóa không hoạt động tốt, thức ăn bị ứ hoặc lên men trong ruột, dẫn tới bụng trẻ căng, ợ hơi, miệng có thể hơi hôi và trẻ ăn ít hoặc nhanh no. Đây là biểu hiện thiếu rõ ràng hơn nhưng vẫn là dấu hiệu rối loạn tiêu hóa đáng lưu tâm.
Chán ăn là một trong các triệu chứng của rối loạn tiêu hóa
2.4. Đau bụng, quấy khóc, bỏ bú
Trẻ nhỏ chưa biết diễn đạt nên đau bụng thường biểu hiện qua việc quấy khóc, co chân lên bụng, nắm tay chặt. Khi trẻ kèm đau bụng mà không xuất hiện nguyên nhân rõ như ăn nhiều, chơi đùa quá sức thì có thể đó là biểu hiện rối loạn tiêu hóa.
2.5. Chậm tăng cân, suy dinh dưỡng
Khi tiêu hóa kém lâu ngày, trẻ không hấp thu đủ dưỡng chất, dẫn tới tăng cân chậm, bé nhỏ hơn bạn bè cùng tuổi. Tình trạng này không chỉ là “chậm lớn” đơn thuần mà có thể là biểu hiện rối loạn tiêu hóa mãn tính cần can thiệp.
2.6. Đi ngoài phân sống, có nhầy hoặc máu
Khi trẻ đi ngoài phân có lẫn thức ăn chưa tiêu hóa, có chất nhầy hoặc thậm chí có máu – đó là dấu hiệu tiêu hóa bị ảnh hưởng lớn. Đây là dạng biểu hiện rối loạn tiêu hóa nghiêm trọng hơn, cần đi khám sớm.
3. Khi nào biểu hiện rối loạn tiêu hóa là nghiêm trọng?
Không phải mọi lần trẻ bị tiêu chảy hay nôn trớ là nghiêm trọng, nhưng cha mẹ nên cảnh giác nếu:
– Triệu chứng kéo dài hơn vài ngày, không cải thiện.
– Kèm theo sốt, mệt mỏi, chán ăn, sút cân.
– Đi ngoài phân sống, có máu, hoặc ói nhiều lần.
– Trẻ nhỏ sơ sinh bú kém, không tăng cân hoặc tăng cân chậm rõ rệt.
Khi thấy những điều này, các biểu hiện rối loạn tiêu hóa ở trẻ em đã vượt mức nhẹ, cần được bác sĩ nhi điều chỉnh.
Rối loạn tiêu hóa kèm sốt cao kéo dài là dấu hiệu nguy hiểm cần cảnh giác
4. Cha mẹ nên làm gì khi nhận thấy biểu hiện rối loạn tiêu hóa ở trẻ
4.1. Đảm bảo ăn uống – bù nước
– Với tiêu chảy: bù đủ nước, điện giải theo hướng dẫn, tránh để mất nước.
– Với táo bón: tăng chất xơ, nước, vận động nhẹ.
– Cho trẻ ăn thức ăn dễ tiêu, chia nhỏ bữa, tránh ăn quá no hoặc ăn đồ khó tiêu.
4.2. Tạo môi trường sinh hoạt phù hợp
– Vệ sinh ăn uống sạch, cho trẻ rửa tay trước khi ăn.
– Tránh thức ăn nhiều dầu mỡ, bánh kẹo ngọt, đồ ăn nhanh, đồ uống có gas.
– Cho trẻ vận động nhẹ hàng ngày để kích thích nhu động ruột.
– Giữ tâm lý trẻ thoải mái – stress hoặc lo lắng cũng có thể làm tiêu hóa yếu hơn.
Trẻ bị rối loạn tiêu hóa không nên ăn nhiều bánh kẹo ngọt
4.3. Ghi nhật ký và theo dõi
– Ghi lại số lần đi tiêu, trạng thái phân của trẻ để quan sát xu hướng.
– Ghi số cân nặng, chiều cao định kỳ để phát hiện chậm tăng cân hoặc suy dinh dưỡng.
– Ghi lại các thực phẩm hoặc hoạt động trước khi trẻ xuất hiện biểu hiện để tìm “thủ phạm”.
4.4. Khi cần tới bác sĩ
Nếu các biểu hiện rối loạn tiêu hóa kể trên kéo dài, kèm theo các dấu hiệu cảnh báo như máu trong phân, nôn nhiều, sút cân hoặc bệnh nền – cần đưa trẻ đến bác sĩ nhi để được kiểm tra và điều trị.
Kết luận
Việc nhận biết biểu hiện rối loạn tiêu hóa ở trẻ em giúp cha mẹ can thiệp sớm, tránh hậu quả ảnh hưởng tới phát triển chiều cao, cân nặng và sức khỏe tổng thể của bé. Với việc quan sát kỹ các dấu hiệu như nôn trớ, tiêu chảy, táo bón, đầy hơi, chậm tăng cân và phân bất thường – cha mẹ đã tiến rất gần tới việc bảo vệ tiêu hóa cho con. Đồng thời, kết hợp chế độ ăn uống hợp lý, vận động và theo dõi thường xuyên sẽ giúp trẻ vượt qua tình trạng này dễ dàng hơn và phát triển khỏe mạnh hơn.
