Tiêu chảy đặc trưng bởi việc đi ngoài phân lỏng hoặc nhiều nước từ 3 lần trở lên trong 24 giờ. Có nhiều nguyên nhân bị tiêu chảy, từ nhiễm trùng đường ruột, chế độ ăn uống không hợp lý đến các bệnh lý tiêu hóa mãn tính. Hiểu rõ về các nguyên nhân này sẽ giúp kiểm soát và phòng tránh tiêu chảy hiệu quả.
1. Nhiễm virus – Nguyên nhân bị tiêu chảy phổ biến nhất
Virus là tác nhân hàng đầu gây tiêu chảy cấp, đặc biệt là ở trẻ nhỏ. Trong đó, Rotavirus là nguyên nhân phổ biến nhất gây tiêu chảy ở trẻ dưới 5 tuổi. Loại virus này lây lan qua đường tiêu hóa và có khả năng gây ra những đợt tiêu chảy nghiêm trọng, kèm theo sốt, nôn mửa và mất nước.
Bên cạnh Rotavirus, một số virus khác như Norovirus, Adenovirus và Astrovirus cũng có thể gây tiêu chảy ở cả trẻ em và người lớn. Những virus này thường lây qua thực phẩm hoặc nước uống bị nhiễm bẩn, hoặc qua tiếp xúc với bề mặt nhiễm virus.
Virus có thể là nguyên nhân gây tiêu chảy
Phòng tránh tiêu chảy do virus bao gồm:
- Rửa tay thường xuyên với xà phòng, đặc biệt sau khi đi vệ sinh và trước khi ăn.
- Tiêm vắc-xin phòng Rotavirus cho trẻ nhỏ.
- Giữ gìn vệ sinh thực phẩm, tránh ăn thực phẩm sống hoặc kém vệ sinh.
2. Nhiễm khuẩn – Nguyên nhân bị tiêu chảy phổ biến
Vi khuẩn là một trong những nguyên nhân bị tiêu chảy phổ biến, thường xuất phát từ thực phẩm hoặc nước uống bị ô nhiễm. Một số vi khuẩn gây tiêu chảy phổ biến bao gồm:
- Escherichia coli (E. coli): Một số chủng E. coli sản sinh độc tố làm tổn thương niêm mạc ruột, gây tiêu chảy nặng kèm đau bụng.
- Salmonella: Vi khuẩn này có trong thực phẩm chưa nấu chín, đặc biệt là trứng sống, thịt gia cầm và các sản phẩm từ sữa không tiệt trùng.
- Shigella: Gây tiêu chảy có máu và sốt cao, lây lan qua tiếp xúc tay miệng hoặc thực phẩm nhiễm bẩn.
- Campylobacter: Thường có trong thịt gà chưa nấu chín, gây tiêu chảy kéo dài kèm đau bụng quặn thắt.
coli có thể là nguyên nhân bị tiêu chảy
Phòng tránh tiêu chảy do vi khuẩn bằng cách:
- Ăn chín, uống sôi, không sử dụng thực phẩm sống hoặc chưa tiệt trùng.
- Rửa tay sạch trước khi chế biến thức ăn và sau khi tiếp xúc với động vật.
- Sử dụng nước sạch để nấu ăn và sinh hoạt.
- Bổ sung men vi sinh chứa Lactobacillus, Bifidobacterium hoặc Bacillus Clausii để cân bằng hệ vi sinh đường ruột, giúp tăng cường lợi khuẩn, ức chế hại khuẩn và giảm nguy cơ tiêu chảy. Men vi sinh thường hữu ích trong các trường hợp tiêu chảy do loạn khuẩn đường ruột, nhiễm vi khuẩn.
Trên thị trường hiện có nhiều dòng men vi sinh với tác dụng khác nhau. Nhiều chuyên gia đã khuyến cáo nên lựa chọn dòng sản phẩm chứa bào tử lợi khuẩn như Bacillus Clausii được phân lập tới chủng đặc hiệu để có hiệu quả cao.
Bào tử lợi khuẩn Bacillus Clausii có khả năng chịu nhiệt, bền acid, giúp lợi khuẩn đến ruột mà không bị phá hủy bởi môi trường dạ dày.
Hiện nay, Bio-meracine chính là một trong các sản phẩm nổi bật chứa Bacillus Clausii mà bạn có thể lựa chọn. Sản phẩm được sản xuất trên dây chuyền BFS đạt chuẩn FDA hoa Kỳ và EU nên an toàn và hiệu quả.
Bio-meracine chứa lợi khuẩn Bacillus Clausii đặc chủng giúp cải thiện tiêu chảy
3. Nhiễm ký sinh trùng là nguyên nhân bị tiêu chảy
Ký sinh trùng đường ruột cũng là một nguyên nhân bị tiêu chảy, đặc biệt ở những khu vực có điều kiện vệ sinh kém. Một số loại ký sinh trùng gây tiêu chảy thường gặp bao gồm:
- Giardia lamblia: Lây qua nước uống bị nhiễm bẩn, gây tiêu chảy kéo dài, chướng bụng và suy dinh dưỡng nếu không được điều trị.
- Entamoeba histolytica: Gây lỵ amip, khiến người bệnh tiêu chảy có máu, đau bụng dữ dội.
- Cryptosporidium: Lây truyền qua nước và thực phẩm nhiễm bẩn, đặc biệt nguy hiểm với người có hệ miễn dịch yếu.
Phòng ngừa nhiễm ký sinh trùng bằng cách:
- Sử dụng nước sạch, hạn chế uống nước đá từ nguồn không đảm bảo.
- Giữ gìn vệ sinh cá nhân, đặc biệt là rửa tay sau khi đi vệ sinh.
- Tránh ăn thực phẩm sống như rau sống, hải sản chưa nấu chín.
4. Không dung nạp lactose
Không dung nạp lactose là tình trạng cơ thể không thể tiêu hóa đường lactose có trong sữa và các sản phẩm từ sữa. Nguyên nhân là do thiếu enzyme lactase, khiến lactose không được phân giải mà lên men trong ruột, gây tiêu chảy, đầy hơi, đau bụng sau khi uống sữa.
Không dung nạp lactose có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến hơn ở người trưởng thành. Một số trẻ nhỏ cũng có thể bị tiêu chảy do uống sữa bò nếu hệ tiêu hóa chưa thích nghi.
Cách kiểm soát tình trạng này:
- Giảm hoặc tránh các sản phẩm từ sữa nếu có dấu hiệu tiêu chảy sau khi tiêu thụ.
- Sử dụng sữa không chứa lactose hoặc men tiêu hóa lactose để hỗ trợ tiêu hóa.
- Thay thế sữa bò bằng các loại sữa thực vật như sữa hạnh nhân, sữa đậu nành.
5. Tác dụng phụ của thuốc kháng sinh
Dùng kháng sinh kéo dài hoặc lạm dụng kháng sinh có thể làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, dẫn đến tiêu chảy. Kháng sinh tiêu diệt không chỉ vi khuẩn gây bệnh mà còn ảnh hưởng đến lợi khuẩn đường ruột, khiến hệ tiêu hóa rối loạn.
Kháng sinh có thể gây rối loạn cân bằng hệ vi sinh đường ruột
Một số loại kháng sinh dễ gây tiêu chảy bao gồm penicillin, cephalosporin và clindamycin. Ngoài ra, tiêu chảy liên quan đến kháng sinh có thể do vi khuẩn Clostridium difficile, một loại vi khuẩn phát triển mạnh khi hệ vi sinh đường ruột bị mất cân bằng.
Cách phòng ngừa tiêu chảy do kháng sinh:
- Chỉ dùng kháng sinh khi có chỉ định của bác sĩ.
- Bổ sung men vi sinh chứa lợi khuẩn Bacillus Clausii để giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột.
- Uống nhiều nước và duy trì chế độ ăn uống lành mạnh trong quá trình dùng kháng sinh.
6. Hội chứng ruột kích thích và bệnh lý tiêu hóa mãn tính là nguyên nhân bị tiêu chảy
Một số bệnh lý tiêu hóa như hội chứng ruột kích thích (IBS), viêm ruột (IBD), bệnh Crohn và viêm loét đại tràng có thể gây tiêu chảy kéo dài.
- Hội chứng ruột kích thích thường gây tiêu chảy xen kẽ táo bón, kèm theo đau bụng và đầy hơi.
- Viêm ruột và viêm loét đại tràng có thể dẫn đến tiêu chảy mãn tính, phân có máu, sụt cân và thiếu hụt dinh dưỡng.
Để kiểm soát tiêu chảy do bệnh lý tiêu hóa mãn tính, cần:
- Thay đổi chế độ ăn uống phù hợp, tránh thực phẩm kích thích tiêu hóa.
- Kiểm soát căng thẳng vì stress có thể làm nặng thêm các triệu chứng.
- Thăm khám bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.
Tiêu chảy có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ nhiễm trùng, rối loạn tiêu hóa đến tác dụng phụ của thuốc. Việc xác định đúng nguyên nhân bị tiêu chảy giúp lựa chọn phương pháp điều trị và phòng ngừa hiệu quả. Để bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa, cần duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, đảm bảo vệ sinh thực phẩm và tránh lạm dụng kháng sinh. Nếu tiêu chảy kéo dài, kèm theo các dấu hiệu nguy hiểm như mất nước, sốt cao hoặc đi ngoài ra máu, cần đi khám bác sĩ để được điều trị kịp thời.
